Mt: Kolumne ekzkluzive për të përjavshmen “Fokusi”

T: Kosova - dembele, Serbia - në ofensivë

T2: Liderët kosovarë s’po lobizojnë sa duhet në Uashington, Londër dhe Berlin. Propaganda serbe për Kosovën ka pushtuar mediat perëndimore

T3: Ramush Haradinaj duhet të jetë patjetër protagonist i procesit

Nt: Negociatat duhet të përfundojnë me pavarësi të thjeshtë dhe të plotë, por do të jetë shumë me rëndësi për SHBA-të që të jenë fuqishëm në favor të kësaj dhe kjo do të ndodhë vetëm nëse liderët politikë në Kosovë i bëjnë dy gjëra: një që të ngrisin zërin e tyre në mediat e huaja e, veçanërisht, në SHBA, Britani të Madhe dhe Gjermani dhe, në fund, ta ngrisin zërin brenda Kosovës, që t’u ndihmojnë ndërkombëtarëve të kuptojnë se pse pavarsia e kushtëzuar është ide e keqe dhe shumë e paqëlluar

Nga Hanry Perrit

Është trimëruese ajo që duket se komuniteti ndërkombëtar është i interesuar që t’i fillojë dhe t’i kompletojë negociatat për statusin final, dhe që ky është një ndryshim i madh nga një vit më parë. Klima ndërkombëtare është e mirë. Por, jam i brengosur për tri gjëra. E para, siç e kam cekur edhe në artikullin e botuar në “Koha Ditore”, Kosova po e humbë luftën mediale në Perëndim, d.m.th. në SHBA, Francë, Gjermani dhe Angli, zëdhënësit e pozicionit serb po japin fjalime, shkruajnë editoriale, po iu dërgojnë letra botuesve të ndryshëm, kështu që gati për çdo ditë në SHBA gjendet diçka rreth pozitës së serbëve, gjë të cilën populli amerikan po e lexon dhe përcjellë përmes televizionit. Në anën tjëtër zërat e Kosovës janë të heshtur në SHBA.

Mst: Kosovës i duhet tani pavarësia e plotë, me raporte specifike me bashkësinë ndërkombëtare

Është shumë me rëndësi që liderët e Kosovës, të gjitha partitë politike, ta ngrisin zërin e tyre më lartë në SHBA, Britani të Madhe, Francë dhe Gjermani, sepse, nëse opinioni nuk e dëgjon edhe anën kosovare për zgjidhjen e statusit final, dhe nëse e dëgjon vetëm palën serbe, atëherë pozita politike e qeverive të këtyre shteteve nuk do të jetë edhe aq e favorshme për Kosovën.

Është shumë e rëndësishme që të shkruhet, madje duke filluar prej nesër, e që z. Rugova e di që është i sëmurë tani, por njerëzit mund të shkruajnë për të dhe ai mund t’i nënshkruajë shkresat. Gjithashtu, e njëjta gjë vlenë edhe për z. Daci, z. Thaçi dhe, nëse Haga e lejon, edhe z. Haradinaj të fillojë ta ngrisë këtë çështje (çështjen e Kosovës) dhe t’i bëjë këta liderë ta shohin rëndësinë që ka për Kosovën ngritja e zërit në shtypin e SHBA-ne dhe në Evropë.

Çështja e dytë, që më brengosë, është se ka tepër mbështetje për idenë e pavarësis së kushtëzuar. Pavarësia e kushtëzuar në rend të parë nuk ka kurrfarë kuptimi të qartë. Një kuptim që mund t’i jepet është ajo që tanimë e ka Kosova, pra kjo nëpër të cilën kaloi  tani e 6 vjet, që d.m.th., tani merr pak pavarësi dhe se supozohet se në të ardhmen të merr pjesë-pjesë edhe pjesën tjetër, nëse i plotëson disa kritere. Por, kjo është pikërisht e njëjtë sikurse Standardet para Statusit, formulë që nuk u tregua e suskesshme. Kështu që është qesharake të kesh negociata që do të përfundojnë me pavarësi të kushtëzuar, e cila do të ishte një formë status-quoje.

Ndërsa, tjetri kuptim që mund të nxirret nga pavarësia e kushtëzuar, është ai që qysh tani Kosova të fitojë pavarësin e plotë, me mundësi që bashkësia ndërkombëtare të merr prapë pjesë, nëse (Kosova) nuk i plotëson kriteret e caktuara. Por, edhe kjo është ide e paqëllueshme, sepse do të ishte po ajo që ka Bosnja dhe Hercegovina tani.

Ajo që Kosovës i duhet tani është pavarësia e plotë, jo e kushtëzuar, jo diçka tjetër, por pavarësi e plotë, shteti sovran i Kosovës. Kjo nuk do të thotë që bashkësia ndërkombëtare nuk do të luante një rol të vazhdueshëm, por do të vazhdonte të luajë një rol në dy aspekte. Së pari Kosovës i duhet asistencë ushtarake dhe e sigurisë, kështu që edhe Kosova me pavarësi të plotë do të kishte nevojë për NATO-n, që ta mbrojë në këtë fqinjësi të rrezikshme, dhe, e dyta, ekonomia e Kosovës është në gjendje të mjerueshme. Të gjithë e dimë këtë, dhe kjo është një nga dështimet e mëdha të lidershipit ndërkombëtar dhe, gjithashtu, edhe e liderëve politikë kosovarë. Kështu që, kur Kosova të jetë e pavarur, do t’i nevojitet ndihmë shumë e madhe ekonomike, kështu që do të kishte dy lidhje në mes Kosovës së pavarur dhe komunitetit ndërkombëtar, e kjo do t’i ipte Kosovës dhe bashkësisë ndërkombëtare arsye të mjaftueshme që të bashkëpunojnë.

Nëse vjen koha kur lidershipi i Kosovës nuk dëshiron të bashkëpunojë në fushën e të drejtave të njeriut dhe sundimit të ligjit, komuniteti ndërkombëtar mund të thotë se nuk do t’iu ndihmojë më dhe se kjo është një masë e mjaftueshme. Nuk mendoj se ka nevojë që të komplikohet struktura ligjore, që thotë se kjo pavarësi është e kushtëzuar, sepse kemi pasur shumë aranzhmane të komplikuara, e një prej tyre ishte UNMIK-u, i cili ishte shumë i pasuksesshëm. Kështu që na nevojitet diçka e thjeshtë, siç është pavarësia e menjëhershme, me dy lidhje me bashkësinë ndërkombëtare, dhe këto, njëra në çështjen e sigurisë dhe, e dyta – ekonomia. Kjo do të siguronte bashkëpunimin.

Mst: Ja se si do të ishte i suksesshëm procesi negociues në Kosovë

Çështja e tretë që më brengosë është se nuk mendoj se askush nuk  është i përgatitur sa duhet për negociata - as bashkësia ndërkombëtare, as UNMIK-u, as Qeveria e Kosovës dhe as partitë politike. Nuk jam i brengosur se ka kundërthënie në Kosovë për pozcionin negociues.

Mendoj se kjo është e mirë se që Albin Kurti dhe njerëzit e tij të marrin këtë pozicion që kanë, dhe ta shprehin atë që po e shprehin. Mendoj se është shumë e drejtë që Hashim Thaçi ka marrë një pozicion më të fortë dhe se është i ndryshëm nga ajo që thonë disa njerëz të tjerë dhe se në fakt është shumë e rëndësishme që në çfarëdo negociatash të ketë disa zëra të fortë, të cilët, ndoshta, janë pak më ekstremë, sepse kjo është mënyra se si i ngrehë negociatat në favor tëndin. Nëse nuk ka zëra të fortë dhe ekstremë në Kosovë, mos harroni se ka zëra të fortë dhe ekstremë në Serbi, dhe se kjo është tentim që t’i lëvizin negociatat në favor të Serbisë. Kosovës i duhet pak qëndresë dhe rezistencë që t’i balancojë negociatat. Në anën tjetër, është e vërtetë se askush në negociata nuk i merr të gjitha ato që i don, nëse njerëzit mendojnë se Kosova do t’i merr të gjitha që i don, kjo thjesht nuk do të ndodhë. Pjesë e procesit negociues ëhstë që të kesh një pozitë të fortë hyrëse, kështu që të kesh mundësi të bësh kompromise në gjërat joesenciale dhe të kesh një marrëveshje që është e pranueshme për të gjithë.

Ja një shembull se si ky proces do të ishte i suskesshëm. T’i kthehemi Rambujesë. Atëherë kishte disa njerëz në delegacionin kosovar, të cilët ishin të gatshm të nënshkruajnë që në ditën e parë. Në anën tjetër kishte njerëz, si Hashim Thaçi, të cilët ishte shumë vështirë të bindeshin dhe se kjo do të thoshte se ai nuk pajtohej sa duhet. Kjo ishte gjë e mirë, që ai nuk pajtohej, sepse Rambujeja përfundoi me diçka që ishte shumë më e favorshme për kosovarët, vetëm se ai ishte vështirë të bindej. Edhe në këto negociata duhet të ketë disa njerëz që janë të vështirë të binden dhe të cilët në fund do të jenë ata të cilët do të mund të bëjnë që negociatat të përfundojnë me një marrëveshje me kërkesat esenciale për anën e tyre.

Mst: Ramush Haradinaj, lideri që është i domosdoshëm për procesin në Kosovë

Shpresoj që Tribunali i Hagës do të marrë vendimin dhe do të shqyrtojë apelin e prokurorisë për lirimin e Ramush Haradinajt dhe që kjo do të ndodhë shumë shpejt, sepse ai është një nga lidërët më efektivë në Kosovë. Është shumë fatkeqësi që për shkak të kësaj aktakuze të papritur, ai nuk është në gjendje të bëjë deklarata publike. Mendoj se Tribunali kishte marrë vendim të drejtë që t’i lejohet adresimi publik dhe nuk më pëlqen ideja që ai duhet të marrë leje nga PSSP-ja sa herë që duhet të bëjë këtë, por është me rëndësi që ai të lejohet të bëjë deklarata publike. Shpresoj se apeli do të zgjidhet në favor të vendimit të Trupit Gjykues dhe shpresoj që kjo të ndodhë shumë shpejt, kështu që zëri i tij shumë efektiv do të mund t’i bashkëngjitet arenës politike.

Nëse negociatat do të përfundonin sot, kjo do të sillte një lloj të pavarësisë së kushtëzuar dhe mendoj se kjo do të ishte shumë keq. Mendoj se negociatat duhet të përfundojnë me pavarësi të thjeshtë dhe të plotë, por do të jetë shumë me rëndësi për SHBA-të që të jenë fuqishëm në favor të kësaj dhe kjo do të ndodhë vetëm nëse liderët politikë në Kosovë i bëjnë dy gjëra që i përmenda më lartë, një që të ngrisin zërin e tyre në mediat e huaja e, veçanërisht në SHBA, Britani të Madhe dhe Gjermani dhe, në fund, ta ngrisin zërin brenda Kosovës, që t’u ndihmojnë ndërkombëtarëve të kuptojnë se pse pavarsia e kushtëzuar është ide e keqe dhe shumë e paqëlluar.

(Autori është profesor i drejtësisë dhe ish-dekan i Kolegjit Juridik në Chikago Kent, ish-bashkëpuntor i stafit të Shtëpisë së Bardhë)

----------------------------------------

BOX:

Është e mirë që Albin Kurti dhe njerëzit e tij të marrin këtë pozicion që kanë, dhe ta shprehin atë që po e shprehin. Mendoj se është shumë e drejtë që Hashim Thaçi ka marrë një pozicion më të fortë dhe se është i ndryshëm nga ajo që thonë disa njerëz të tjerë dhe se në fakt është shumë e rëndësishme që në çfarëdo negociatash të ketë disa zëra të fortë, të cilët, ndoshta, janë pak më ekstremë, sepse kjo është mënyra se si i ngrehë negociatat në favor tëndin

BOX:

Jam i brengosur për tri gjëra. E para, Kosova po e humbë luftën mediale në Perëndim, d.m.th. në SHBA, Francë, Gjermani dhe Angli, zëdhënësit e pozicionit serb po japin fjalime, shkruajnë editoriale, po iu dërgojnë letra botuesve të ndryshëm, kështu që gati për çdo ditë në SHBA gjendet diçka rreth pozitës së serbëve, gjë të cilën populli amerikan po e lexon dhe përcjellë përmes televizionit. Në anën tjetër zërat e Kosovës janë të heshtur në SHBA. Është shumë e rëndësishme që të shkrueht, madje duke filluar prej nesër, e që z. Rugova e di që është i sëmurë tani, por njerëzit mund të shkruajnë për të dhe ai mund t’i nënshkruajë shkresat. Gjithashtu, e njëjta gjë vlenë edhe për z. Daci, z. Thaçi dhe, nëse Haga e lejon, edhe z. Haradinaj të fillojë ta ngrisë këtë çështje (çështjen e Kosovës) dhe t’i bëjë këta liderë ta shohin rëndësinë që ka për Kosovën ngritja e zërit në shtypin e SHBA-ne dhe në Evropë

BOX:

Shpresoj që Tribunali i Hagës do të marrë vendimin dhe do të shqyrtojë apelin e prokurorisë për lirimin e Ramush Haradinajt dhe që kjo do të ndodhë shumë shpejt, sepse ai është një nga lidërët më efektivë në Kosovë. Është shumë fatkeqësi që për shkak të kësaj aktakuze të papritur, ai nuk është në gjendje të bëjë deklarata publike. Mendoj se Tribunali kishte marrë vendim të drejtë që t’i lejohet adresimi publik dhe nuk më pëlqen ideja që ai duhet të marrë leje nga PSSP-ja sa herë që duhet të bëjë këtë, por është me rëndësi që ai të lejohet të bëjë deklarata publike. Shpresoj se apeli do të zgjidhet në favor të vendimit të Trupit Gjykues dhe shpresoj që kjo të ndodhë shumë shpejt, kështu që zëri i tij shumë efektiv do të mund t’i bashkëngjitet arenës politike